Zerdeçal bitkisinin köklerinden elde edilen zerdeçal tozu, yemekleri lezzetlendirmek ve renklendirmek için kullanılan bir çeşit baharattır. Hardal benzeri topraksı bir aromaya ve hafif acımsı bir tada sahip olan toz zerdeçal, aynı zamanda birçok uygarlık tarafından şifa kaynağı olarak görülerek tarih boyunca çeşitli hastalıkların tedavisinde kullanılmıştır. Günümüzde de sağlık üzerindeki olumlu etkileriyle bilinen zerdeçal, kök olarak ya da toz formunda yemeklerde ve içeceklerde sıklıkla kullanılır.
Peki zerdeçal neye iyi gelir ve zerdeçalı nasıl tüketmeliyiz? Tüm bitkisel tozlarda olduğu gibi zerdaçalın da tüketiminde dikkat edilmesi gerekenler mevcuttur. Ancak zerdeçalın faydaları ve kullanım şekli hakkında bilgi vermeden önce tam olarak “Zerdeçal tozu nedir?” sorusunu ayrıntılı incelemekte fayda vardır.
Zerdeçal ve Zerdeçal Tozu Nedir?
Zencefil (Zingiberaceae) ailesine ait çok yıllık ve otsu bir bitki olan zerdeçalın ana vatanı Güney Asya’dır. Latince adı “Curcuma longa” olan zerdeçal bitkisi, başta Hindistan olmak üzere Endonezya ve Bangladeş gibi mevsim sıcaklıkları yüksek seyreden ve yağış alan ülkelerde sıklıkla yetiştirilir. Hint safranı olarak da bilinen bitkinin toprağın altında kalan ana kökleri armut formunda olurken yan kökleri ise parmak şekline sahiptir.
Zerdeçalın en bilinen özelliği güçlü bir anti-enflamatuar ve antioksidan olmasıdır. İçeriğinde bulunan kurkumin sayesinde bu özelliklere sahip olan zerdeçal, superfood olarak anılır. Genellikle sağlığa faydalı ve besleyici özelliği yüksek birçok farklı bileşeni bir arada bulunduran gıdaları tanımlamak için kullanılan superfood tabirini zerdeçala kazandıran sadece kurkumin değildir. Zerdeçal aynı zaman A, C, E, beta karoten, folik asit, nikotinik asit, tiamin klorür, riboflavin ve pridoksin klorür gibi vitamin çeşitlerini de barındırır. Manganez, çinko, kalsiyum, fosfor, demir ve potasyum ise zerdeçalda bulunan minerallerdir.
Zerdeçal Tozu Nasıl Elde Edilir?
“Zerdeçal nasıl kullanılır?” sorusunun cevabı olarak iki farklı seçenek öne çıkar. Zerdeçalı herhangi bir işlemden geçirmeden kök olarak tüketmek mümkündür. Ancak çoğunlukla toz şeklinde kullanılır. Zerdeçal tozu elde etmek için öncelikli olarak bitkinin kök sapları taze olarak kaynatılır. Kaynatıldıktan sonra kurutulur ve öğütülerek toz hâline getirilir. Bu işlemler sonucunda meydana gelen koyu turuncu-sarı renkli zerdeçal tozu kullanım açısından kolaylık sağlar.
“Zerdeçal tozu ne işe yarar?” sorusu kısaca “Baharat olarak yemekleri lezzetlendirir” şeklinde yanıtlanabilir. Zerdeçal farklı baharatlardan oluşan köride yoğun bir şekilde bulunur. Dolayısıyla köri kullanılarak yapılan yemeklerin çoğunda zerdeçal da kullanmak mümkündür. Zerdeçal tozu makarnaya, pilava, omlete, sebze ve et yemeklerine eklenerek kullanılabilir.
Ancak zerdeçal kullanımı sadece yemeklerle sınırlı değildir. İçecekler de “Toz zerdeçal nasıl kullanılır?” sorusuna yanıt oluşturur. Zerdeçalı içeceklere ekleyerek de tüketebilirsiniz. Bunun için zerdeçalı süte karıştırabilir ya da zencefil, limon, tarçın ve balla birlikte kullanarak sıcacık bir kış içeceği hazırlayabilirsiniz.
“Zerdeçal nasıl yenir?” sorusuna kök zerdeçal tüketimine değinmeden cevap vermek olmaz. Salatalar “Kök zerdeçal nasıl tüketilir?” sorusuna cevap teşkil eder. Taze zerdeçalı dilimleyerek ya da rendeleyerek salata yapımında değerlendirebilirsiniz. “Peki kurutulmuş kök zerdeçal nerelerde kullanılır?” diye merak ediyor olabilirsiniz. Kurutulmuş kök zerdeçal ise çoğunlukla çay yapımında kullanılır.
“Zerdeçal bozulur mu?” sorusu ise zerdeçal kullanımına yönelik sıklıkla merak edilen bir diğer konudur. Toz zerdeçalın raf ömrü diğer tüm baharatlar gibi 1 yıl ile sınırlıdır. Ancak bu süre uygun saklama koşulları sağlandığında 2 yıla kadar uzayabilir.
Zerdeçalın Şaşırtıcı 5 Faydası
Vitamin ve mineraller bakımından zengin bir içerik barındıran zerdeçal sağlık açısından oldukça faydalı bir besindir. Bunun yanı sıra zerdeçalın bazı sağlık sorunları ve hastalıklar konusunda da olumlu etkilere sahip olduğu bilinir.
“Zerdeçal hangi hastalıklara iyi gelir?” cevabı en çok merak edilen soruların başında gelir. Bu soruyu toz zerdeçalın faydaları kapsamında ve farklı başlıklar halinde şöyle yanıtlayabiliriz.
1. Zerdeçalın anti-enflamatuar özellikleri
Güçlü bir antioksidan olan kurkuminin ana maddesini oluşturduğu zerdeçal, anti-enflamatuar özelliği ile öne çıkar. Dolayısıyla zerdeçal tozu faydaları arasında iltihabı azaltma özelliği başta gelir. Eklemlerde iltihaplanma olarak tanımlanan ve kendini kızarıklık ve ağrılar gibi semptomlarla gösteren artrit, zerdeçal tozunun faydası bulunan hastalıklardan biridir.
Zerdeçal bu faydayı artrit ağrılarını hafifletme şeklinde gösterebilir. Düzenli zerdeçal tozu tüketenlerin eklem ağrılarının azaldığı gözlemlenmiştir. Bunun yanı sıra zerdeçal, iltihaplı eklem rahatsızlıklarının önlenmesi üzerinde de oldukça etkilidir.
“Eklem ağrıları için zerdeçal nasıl kullanılır?” diye merak ediyor olabilirsiniz. Bunun için toz zerdeçalı içeceklere karıştırarak tüketebilirsiniz.
2. Zerdeçalın bağışıklık sistemi üzerindeki etkileri
Çevresel faktörlerin, sağlıksız beslenmenin ve stresin olumsuz etkisiyle gücünü yitiren bağışıklık sistemi, vücudu birçok hastalığa açık hâle getirir. Vücudun mikroplara karşı savunmasını gerçekleştiren bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi konusunda zerdeçalın olumlu etkileri mevcuttur. Özellikle zerdeçalda bulunan vitamin ve mineraller doğal bağışıklık sistemi güçlendiricileri olarak dikkat çeker.
Dolayısıyla mevsimsel grip dönemlerinde zerdeçal tüketerek kendinizi hastalıklardan korumak adına önemli bir adım atabilirsiniz. Üst solunum yollarında yaşanan enfeksiyonlara karşı da koruyucu etkisi bulunan zerdeçalı, soğuk havalarda bir türlü geçmek bilmeyen geniz akıntısının rahatlatılması için de kullanabilirsiniz. Zerdeçal; geniz akıntısı haricinde burun akıntısı, tıkanıklığı ve öksürük için de rahatlama sağlayabilir. Toz zerdeçalı balla karıştırıp sıcak bir şekilde tüketerek bu etkiden faydalanabilirsiniz.
3. Zerdeçalın cilt sağlığına etkileri
Toz zerdeçal faydaları arasında cilt sağlığına yönelik olumlu etkiler de yer alır. Egzama ve sedef gibi cilt hastalıkları için faydalı olabilen zerdeçal, aynı zamanda cildin sağlığını ve gençliğini de korumaya yardımcı olur.
Serbest radikallerin vücutta neden olduğu oksidatif stres, hücresel hasara yol açarak yaşlanma sürecini hızlandırır. Zerdeçalda bulunan antioksidanlar ise serbest radikalleri vücuttan uzaklaştırmaya yardımcı olarak yaşlanma sürecini yavaşlatabilir. Zerdeçalda bulunan C, E vitaminleri ve beta karoten ise cildin ihtiyaç duyduğu önemli bileşenlerdir. Böylelikle zerdeçal kullanarak erken yaşlılık belirtileri olarak kabul edilen elastikiyet kaybı, ince çizgiler ve kırışıklıkların önüne geçmek ve daha canlı, sıkı ve pürüzsüz bir cilde sahip olmak mümkün hâle gelebilir.
4. Zerdeçalın beyin üzerindeki etkileri
Vücutta biriken serbest radikallerin sonucunda oluşan oksidatif stresin beyin hücreleri üzerinde de yıkıcı etkisi bulunur. Bu durum beyin hasarı ve nörodejeneratif hastalıklara yakalanma konusunda ciddi bir risk oluşturabilir. Zerdeçalda bulunan ve güçlü bir antioksidan olan kurkuminin serbest radikallerle mücadele etmesi beyin hücrelerini koruma açısından da fayda sağlayabilir. Böylelikle Alzheimer ve Parkinson gibi hastalıkların yaşanmasına neden olan hücresel hasar ve dejenerasyonun önüne geçmeye yardımcı olabilir.
5. Zerdeçalın diyabet için olumlu etkileri
Zerdeçalın diyabet üzerindeki olumlu etkileri kan şekerini düzenleme açısından önemlidir. Zerdeçalın iltihabı azaltma özelliği de diyabet yönetimine katkıda bulunabilir. Özellikle kurkumin, diyabetle ilişkili inflamasyonu olumlu bir şekilde etkileyerek iyileştirici etki gösterebilir.
Zerdeçal Tozu Zayıflamaya Yardımcı Olur mu?
Özellikle kilo kontrolünde zorlananlar “Zerdeçal zayıflatır mı?” diye merak edebilir. Zerdeçal, içeriğinde doğrudan kilo kaybına neden olan bir madde bulundurmamasına rağmen kilo kaybı sürecine yardımcı olabilecek bazı özelliklere sahiptir.
Zerdeçalın ana aktif bileşeni olan kurkumin, insülin duyarlılığını artırabilir ve anti-enflamatuar etkisi ile kilo kaybı sürecini destekleyebilir. Bununla birlikte, sadece zerdeçal tüketmek kilo kaybı için tek başına yeterli değildir. Zerdeçal ancak dengeli beslenme ve düzenli egzersiz gibi sağlıklı yaşam alışkanlıkları ile birlikte kullanıldığında kilo yönetimine katkıda bulunabilir.
Birçok derde deva olarak kabul gören zerdeçal, bazen sahip olmadığı faydalarla da anılır. Bunlardan biri olan zerdeçal ile diş beyazlatma, yapılan çalışmalar sonucunda herhangi bir olumlu etkisi bulunmayan bir uygulamadır. Zerdeçal diş beyazlatma konusunda direkt olarak fayda göstermese bile sahip olduğu anti-enflamatuar etki ile diş eti sağlığına katkı sunabilir.
Zerdeçal Nasıl Tüketilmelidir?
Zerdeçalı günlük beslenme düzenine eklemek isteyen ancak yoğun tempolu yaşamından dolayı bu konuda sıkıntı yaşayanlar “Zerdeçal nasıl tüketilir?” sorusuna cevap oluşturabilecek pratik tarifler arayışında olabilir. Bu konuda toz zerdeçal büyük kolaylık sağlar. “Peki toz zerdeçal nasıl tüketilir?” diye merak edebilirsiniz. Bunun en pratik yöntemi toz zerdeçalı içeceklere karıştırmaktır. Toz zerdeçalı, süt, bitki çayı ya da sadece suya karıştırarak tüketebilmek mümkündür.
“Zerdeçal tozu nasıl tüketilir?” sorusuna verilebilecek pratik cevaplardan bir diğer ise içeriğinde zerdeçal bulunan özel karışımlardır. Bunlardan biri olan saf zerdeçal latte mix, içeriğinde organik zerdeçalın yanı sıra tarçın ve Hindistan cevizi sütü de barındırır. Karabiber, kırmızı biber, zencefil tozu ve kakule tozu ile formülü zenginleştirilen bu özel karışım; zerdeçalı günlük beslenme düzenine dahil etmenin en kolay ve etkili yolunu sunar.
“Saf zerdeçal tozu nasıl içilir?” sorusunu ise farklı şekillerde yanıtlamak mümkündür. Toz karışımı sıcak suyla karıştırdıktan sonra dilerseniz anında tüketebilir ya da soğuduktan sonra içebilirsiniz.
Merak edilen bir diğer konu da “Zerdeçal ne kadar tüketilmeli?” sorusudur. Zerdeçalın günlük dozu, bir yetişkin için ortalama 500-2000 miligram olabilir. Önerilen miktarlarda alındığı takdirde toz zerdeçalın faydalarını görmek mümkündür.
Zerdeçal Ne Zaman Tüketilmelidir?
“Zerdeçal nasıl tüketilmeli?” sorusu kadar merak edilen bir diğer konu ise zerdeçalın tüketilmesi için uygun zamandır. Zerdeçalı günün dilediğiniz saatinde tüketebilirsiniz. Ancak zerdeçalı belirli zamanlarda tüketmek, zerdeçalın sağlık üzerindeki olumlu etkilerinden faydalanmak bakımından daha idealdir. Özellikle gece yatarken zerdeçal tüketerek anti-enflamatuar ve antioksidan özelliğinden daha çok faydalanabilirsiniz. Bu şekilde gece uyku sırasında doğal yenilenme sürecine giren vücudunuza ekstra katkı ve destek sağlayabilirsiniz.
